Mary, Queen of Scots is misschien wel de meest bekende figuur uit de Schotse geschiedenis. Een vrouw die ondanks haar hoge afkomst en belangrijke positie vaak de speelbal was van personen die heimelijk hun eigen status wilden verbeteren.

Mary's positie was nooit de sterkste. Ze werd koningin toen ze slechts 6 dagen oud was, na het overlijden van haar vader, James V. Als meisje werd ze naar Frankrijk gestuurd om daar op te groeien met haar verloofde, de toekomstige François II. Hij overleed echter jong en als 18-jarige weduwe kwam ze terug naar Schotland, waar ze als katholiek ineens tot een religieuze minderheid behoorde! Echter, al deze moeilijkheden wist ze enigszins te doorstaan. De echte problemen begonnen toen haar tweede echtgenoot, Lord Darnley, het in zijn hoofd kreeg dat Mary hem bedroog met haar privésecretaris, David Rizzio.

Eerst vermoordden Darnley en enkele vrienden Rizzio - voor de ogen van Mary. Enkele maanden later was het de beurt aan Darnley om dood aangetroffen te worden. Na een ontploffing in de Kirk o' Field werd hij daar gevonden in de tuin, dood ten gevolge van verstikking; een complot! Hier sloeg de vonk in het kruitvat! Iedereen had wel een theorie over de daders, maar toch werd er niemand schuldig bevonden. Het duurde niet lang voordat mensen met de vinger naar Mary begonnen te wijzen. Zelfs als men niet geloofde dat ze er rechtstreeks bij betrokken was, vonden veel mensen dat zij in ieder geval te weinig deed om de daders op te sporen. Dat ze niet lang daarna trouwde met een van de hoofdverdachten, hielp natuurlijk ook niet.

Hier werd de zwakte van Mary's positie echt duidelijk. Haar tegenstanders wisten een leger op de been te brengen om haar van de troon te stoten. Als staatshoofd zou Mary hier eenvoudig een antwoord op moeten hebben, maar toen haar troepen bij Carberry Hill tegenover het leger van de opstandelingen kwamen te staan, weigerden zij voor de koningin te vechten. Terwijl de tijd verstreek, werd het zonneklaar dat Mary hier niet kon winnen en zonder slag of stoot werd zij gevangen genomen. Hierop volgde een vernederende tocht terug naar Edinburgh, waar Mary onder huisarrest werd geplaatst in de ambtswoning van Simon Preston van Craigmillar. Hij was de provoost van de stad en een persoonlijke bondgenoot van Mary, maar ook hij kon niets veranderen aan de situatie.

De volgende dag werd Mary weggevoerd naar Loch Leven Castle, een kasteel op een eiland in een meer. Hier kreeg ze een miskraam; twee jongetjes, het is onzeker wie de vader was. Ook werd ze gedwongen afstand van de troon te doen, ten gunste van haar enige kind, een jongetje van 1 jaar oud, James VI. Uiteraard moest er een regent worden aangesteld, en dan zie je waarom zoveel mensen de opstand tegen Mary steunden. (En ook waarom vrijwel niemand vraagtekens zette bij de afkomst van dít kind!) Dit was een kans om de macht te grijpen!

Echter, bij een machtsstrijd zijn er meerdere partijen betrokken en dus kreeg Mary ook een aantal onwaarschijnlijke medestanders, waaronder de broer van haar bewaker, George Douglas. Met diens hulp wist ze na bijna een jaar haar gevangenis te ontvluchten. Ze kreeg een leger van 6.000 man op de been, waarmee ze kon proberen het land terug te nemen. Haar halfbroer probeerde haar de pas af te snijden, maar had slechts 4.000 man tot zijn beschikking. Hij was echter een veel beter strateeg dan Argyll, Mary's generaal. De twee legers troffen elkaar bij Langside op 13 mei 1568 en Mary's leger werd verpletterd. Haar restte de keuze tussen gevangenschap, of een riskante vlucht naar Engeland. Zij koos voor het laatste en hoopte dat haar nicht Elizabeth I haar te hulp zou komen, koninginnen onder elkaar. Mary had echter niet gerekend op de ophef die de komst van een katholieke koningin in het tumultueuze Engeland teweeg zou brengen. Elizabeth liet Mary opsluiten en zo bracht ze laatste 19 jaar van haar leven door. In haar afwezigheid barstte in Schotland een burgeroorlog los die vele jaren zou duren en menig belangrijk persoon het leven zou kosten. Dat is echter een verhaal voor een andere keer, evenals de gevangenschap van Mary en de list die haar uiteindelijk het leven zou kosten.

Afbeeldingen:

• De Moord op Rizzio (John Opie, 1787)
• Loch Leven Image Credit: PaulT
• Mary, Queen of Scots Ontsnapt uit Loch Leven Castle (William Craig Shirreff, 1805)
• Mary, Queen of Scots praalgraf © Kim Traynor (cc-by-sa/2.0)